والدین جعبه ابزار رسانهای خود را تجهیز و به روز کنند
به گزارش «مبلغ» – دکتر فاطمه بنیادی، پژوهشگر ارتباطات در گفتگویی، راهکارهای برخورد صحیح والدین در عصر رسانه را با فرزندان تشریح کرد. به گفته وی، بالطبع عموم مردم در همه مسائل متخصص نیستند و در مواردی که تخصص حرفهای در زمینهای وجود ندارد، باید به سراغ افراد مسلط و کاربلدتر از خود برویم. وی معتقد است باید نسل امروز را که در فضای مجازی هویت پیدا میکند، مجهز به ابزارهایی برای قرارگرفتن در این فضا کرد و صرف محدودیت سازنده نخواهد بود. متن کامل گفتگو با این پژوهشگر در ادامه میآید.
تفاوت نسلهای امروزی که با فضای مجازی مأنوس هستند با نسل دیروز در چیست؟
نسلی که زندگی قبل از اینترنت را تجربه نکرده است، «دیجیتال برن» نامیده میشود و بزرگشده در فضایی است که علاوه بر محیط واقعی، زندگی در فضای مجازی را هم تجربه میکند. کسانی که در فضای عصر دیجیتال به دنیا نیامدند از جایی به بعد وارد اتمسفرهای مختلف اینترنت میشوند و این تجربه را کسب میکنند، اما نسل امروز تجربه زیست قبل از اینترنت را ندارند و همه آنچه در فضای فناوری ارتباطات هست را جزو حیات خود تلقی میکنند؛ به تعبیری اینترنت ادامه دست و پای او و فضای مجازی ادامه حس بینایی، شنوایی و درک حواس وی است.
شاخصترین ویژگی نسل فضای مجازی جیست؟
اینترنت کاری کرده است که نمیتوان یک ویژگی برای نسل فعلی قائل شد و جمع را متکثر میکند. هویتیابی نسل جدید در اینترنت مثل نسل قبل نیست. کاربران در بسیاری از موارد هویت خود را کنار کسانی پیدا میکنند که فرسنگها با آنها فاصله دارند. هویتیابی بر مبنای علایق مشترکی اتفاق میافتد که روی زیست آنها تأثیر دارد. در واقع جمعیت متکثری دیده میشود و فضای متکثر موجود به آنها برای انتخابها هویت مجزایی میدهد.
شیوه درست رفتار والدین با این نسل باید چگونه باشد؟
سواد رسانهای مبتنی بر دو رویکرد انتقادی و حمایتی است. در رویکرد حمایتی والدین، مربیان و جامعه حکم ناظر را دارند و کودک و نوجوان را باید در برابر تمام خطرهای فضای رسانهای حمایت کنند. نگاه تربیتکننده و آموزشدهنده باید نگاهی باشد که کودک را به تفکر انتقادی وادار کند و در تفکر انتقادی فرد نسبت به همه چیز با نگاه انتقادی پیش رود. خیلی از موارد وقتی به والدین گفته میشود مصرف رسانهای کودک خود را کنترل کنید، وارد قالب حمایتکننده میشوند تا مقابل همه آسیبها را بگیرد، اما کسی که تفکر انتقادی را اصل قرار میدهد، معتقد است فرزند باید خود مسیر درست را پیدا کند؛ در مقابل فرزند را به جعبه ابزارهایی تجهیز میکنند که در مواجهه با هر مسئلهای جلو برود. پدر و مادرها باید جعبه ابزار سواد رسانهای خود را مجهز و به روز کنند، چراکه رفتار پدر و مادر برای فرزندان بازتاب میشود و در این صورت، یک پله جلوتر از کودک و نوجوان خواهند بود.
در این جعبه ابزار چه مواردی باید قرار داده شود؟
مسیر اعتمادکردن بسیار مهم است. پدر مادر باید بدانند که همه موارد مصرف رسانهای از کتاب گرفته تا بازی و انیمیشن و… را در منابع اصلی جستوجو کنند؛ یعنی محتوای اصلی را پیدا کنند تا ببینند دلیل ایجاد چیست و با چه ترفند و غالبی زینت داده میشود تا مصرف آن صورت بگیرد.
نکته دیگر اعتماد به منبع اصلی است که پیچیدگی خاص خود را دارد. در هر موضوعی والدین در سه دسته قرارمیگیرند؛ یا اطلاعات ندارند و عموم غیرمتخصص هستند و در برخی موضوعات علاقهمندی دارند و جزو آنها محسوب میشوند و در برخی دیگر به صورت تخصصی وارد میشوند. در حیطه غیرمتخصص و علاقهمندی مسیر اعتماد ما از موضوعی به نام «رهبر فکری» میگذرد. به طور مثال برای یافتن کلاس زبان خارجی برای فرزند وقتی اطلاعاتی نداریم جزو عموم غیرمتخصص محسوب میشویم و در اینجا پیداکردن فردی علاقهمند به موضوع مهم است. ما در بسیاری از موارد به فرد غیرمتخصص نگاه میکنیم، در حالی که همیشه باید به کسانی نگاه کنیم که چند پله از ما بالاتر و متخصصترند. در بسیاری از جوامع در بحث اینترنت به سراغ افراد غیرمتخصص میرویم که اثرگذار نیستند و باید به سراغ کسانی برویم که چند مرحله از ما جلوتر هستند و اطلاعات جامعتری دارند.
منبع: روزنامه جوان