«سالمندم»؛ احترامم کنید!
مبلغ/ پیر شدن دعای خیری است که بدرقه راه کودکان می شود؛ اما سالمندی دوران رخوت و سستی حاصل از سالها کار و تلاش است؛ البته کلوله بار تجربه گران سنگ آن بهترین ره توشهای است که سالمندان میتوانند برای نسل جوان داشته باشند.
به گزارش «مبلغ» به نقل از فارس، پیر شدن دعای خیری است که بدرقه راه کودکان میشود، اما رسیدن و در این دوران گذران عمر کردن خود حکایتی مطوّل است!۹ مهرماه روز جهانی سالمند و آغاز هفته ملی سالمندی است.
۳۰ سال کار مداوم را در کارخانه تولیدی را پشت سر گذاشته و مردی که روز و شبش تلاش و کوشش برای تامین معاش خانواده بود، حالا تکلیف مشخصی ندارد و رفتن به پارک و قدم زدن در آن یا نشستن پای تلویزیون و خواندن کتاب و روزنامه، کار روزانهاش شده است؛اما وقتی حوصله به خرج داده و پای حرفهای پرمغزش مینشینی، دنیا پند و اندرز در آن نهفته است.
گاهی سرو کله زدن با نوهها در روزهای جمعه نیز جزو برنامههای کم و بیش روزانه اوست اما بدترین حالت این است که احساس کنی بی ارزش شدهای!
نیازهای سالمندان
امروزه دوران پس از ۶۰ سالگی را که اصطلاحا دوران بازنشستگی نامیده میشود، دورانی نیست که فقط به انتظار مرگ سپری شود، بلکه همانگونه که جامعه شناسان گفتهاند این مرحله از عمر، دوران سوم زندگی است. در جامعه ما افراد به طور متوسط تا ۸۰ سالگی امید به زندگی دارند.این دوران نیازهایی را طلب میکند که شامل؛
حتیاجات عاطفی
احتیاجات عاطفی همواره وجود داشته و به همان ترتیبی که سن افراد بالاتر میرود ، نیازها نیز افزایش مییابد. در گذشته توجه فرزندان به پدر و مادرها و اصولا افراد جوان تر نسبت به مسن ترها، بیشتر بود و اخلاق و رسوم حکم میکرد که به سالمندان بیشترین احترام گذاشته شود.
اما امروزه که غالب سالمندان به تنهایی در خانه خود به سر میبرند، هر قدر هم که وضع زندگی آنها خوب باشد، از توجه عاطفی دیگران و اقدامات جامعه بی نیاز نیستند.
احتیاجات معیشتی
احتیاجات معیشتی شامل خوراک، پوشاک ، مسکن و بهداشت میشود. غذای سالمند باید سبک، قابل هضم و شامل بهداشت، بسیاری از سالمندان به تنهایی نمیتوانند احتیاجات خود را رفع کنند و نیاز به کمک در استحمام و دستشویی دارند و حتی بعضی توانایی حرکت از بستر را نیز ندارند و باید به بهداشت این افراد به طور ویژه توجه می شوند.
خواب سالمندان باید برنامه منظمی داشته باشد، زیرا بسیاری از افراد در سنین سالمندی دچار اختلال در خواب شده و از کم خوابی رنج میبرند.
احتیاج به تفریح
سالمندان با توجه به شرایط سنی و عدم اشتغال جدی، احتیاج به وقت گذرانی پر بار و سالم به اقتضای شرایط جسمی خود را دارند.
بهترین تفریحات پیشنهادی برای سالمندان با توجه به سواد و روحیات خاص هر فرد شامل مطالعه کتاب و روزنامه، گشت و گذار در فضای سبز، معاشرت و گفتوگو با دوستان، تماشای فیلم، نشستن روی نیمکت و تماشای خیابان و عبور و مرور مردم و بخصوص تماشای کودکان هنگام بازی و شنیدن موسیقی است؛ ضمن اینکه ترتیب دادن برنامههای فوق العاده مثل مراسم عبادی، جشن و کنسرت، بازیهای سبک تأثیر بسیار خوبی در روحیه سالمند دارد و احساس یکنواختی روزها را از بین میبرد.
احتیاج به شرکت در زندگی اجتماعی
افسردگی بیشتر در میان سالمندانی وجود دارد که تنها زندگی میکنند و علاوه بر آن دچار ناراحتیهای جسمانی نیز هستند. بعضی از آنها بیش از یک بار در ماه تماس دیگری با فرزندان خود ندارند؛ از این رو ضروری است که محیط مناسب و بهتری برای زندگی آنها مهیا شود تا افسردگیهای ناشی از تنهایی کاهش یابد.
سالمندانی که علیرغم سن بالا در فعالیت های اجتماعی حضور دارند و از روابط اجتماعی نسبتا خوبی برخوردارند، به بیماری های مختلف به ویژه بیماری های روانی کمتر دچار میشوند.
احتیاج به امنیت
سالمند احتیاج به امنیت روحی و جسمی دارد و باید در طراحی فضاهای مرتبط با سالمند این مسئله مورد توجه قرار گیرد.
سالمند باید مطمئن شود که در موقع ضرورت به کمکش خواهند شتافت و یا در موقع بیماری سریع معالجه خواهد شد و در فضایی که پا میگذارد آرامش دارد و مورد آزار قرار نخواهد گرفت .
افزایش فعالیتهای جسمی بخصوص پیاده روی، علاوه بر کند کردن روند بیماریها ، در روحیه سالمندان نیز بسیار مؤثر خواهد بود و مصرف مواد غذایی شامل کلسیم و ویتامین ها نیز باعث افزایش سلامتی سالمندان میشود.
برخی احساسات مشترک سالمندان
– احساس غم و اندوه به خاطر عدم توجه فرزندان و اطرافیان که عمری برای رفاه آنان تلاش کرده اند.
– احساس تنهایی به علت طرد شدن.
– احساس یأس و ناامیدی.
– احساس اضطراب و نگرانی.
– احساس هرز رفتن و بیهوده بودن.
– احساس سر بار بودن.
جدی ترین خطری که فرد سالمند را تهدید می کند در انزوا قرار گرفتن او از سوی اطرافیان است. در این حالت شخص امکان ارتباط صمیمی و نزدیک با دیگران را از دست میدهد.
تنهایی موجب میشود فرد سالمند به تدریج دچار مشکلات روانی شود، لذا درک احساسات و انتظارات سالمندان از اطرافیان و تصحیح ارتباط افراد خانواده با آنها در فرایند بهداشت روانی آنها بسیار مهم است.
برنامه ریزی صحیح و استفاده از وجود سالمندان و تجربیات آنها، هم تنهایی آنان را برطرف میکند و احساس هرز و پوچ بودن را در آنها از بین میبرد و هم منبعی مفید و ارزشمند از معلومات و تجربیات را در اختیار جوانان نسل بعد قرار میدهد.
سالمندی اگر چه دوران رخوت و سستی حاصل از سالها کار و تلاش است اما کلوله بار تجربه گران سنگ آن بهترین ره توشهای است که سالمندان میتوانند برای نسل جوان داشته باشند.
در کنار این موضوع دوران سالمندی دارای اقتضائات خاص خود است؛ نیازهای جسمی و روحی که خاص این دوران است و نقصان و بی توجهی به آنها می تواند سلامت جسمی و روانی سالمندان را به مخاطره بیندازد.
اما عزیزان سالمند باید بدانند سالمند شدن یک موفقیت است که باید به آن افتخار کنید؛ زیرا شما با یاری خداوند متعال در طول عمر، بر خطرات، سختیها و بیماریهای بسیاری فائق آمدهاید تا به این دوره برسید.
زنگ خطر سالمندی در ایران به صدا درآمد!
چند سالی است که در ایران زنگ خطر برای بحران سالمندی به صدا درآمده است. به طور مکرر از کارشناسان جمعیتی میشنویم که روند کنونی کاهش رشد جمعیت، نهایتا تا سی سال آینده ایران را به کشوری سالمند تبدیل خواهد کرد.
شاید در نگاه عامه مردم این سالمندی و روند کاهشی جمعیت زیاد محسوس نباشد؛ اما آمارها نشان میدهد که ادامه وحفظ روند کنونی، سالمندی و عواقب آن را هر روز به جامعه ایرانی نزدیکتر خواهد کرد.
چرا سالمندی به ایران رسید؟
سالمندی جمعیت کشور و تغییرات نگران کننده ساختار هرم سنی یکی از پیامدهای سقوط نرخ باروری در کشور بوده است. این روند بر اساس الگوهای آیندهنگاری جمعیت همچنان ادامه خواهد داشت.
مطالعات جمعیتی اثبات میکند که طی سالیان آینده روند سالمندی جمعیت ایران با سرعت و شدت بیشتری تداوم خواهد داشت و در آینده نه چندان دور ایران با پدیده سالمندی قطعی جمعیت روبه رو خواهد شد.
سالمند به چه سنی اطلاق میشود؟
سازمان بهداشت جهانی ردهبنی سنی را اینگونه طبقهبندی میکند: ۴۵تا ۵۰سال میانسال، ۶۰تا۷۹ سال سالمند جوان، ۷۵تا ۹۰سال سالمند و ۹۰به بالا خیلی سالمند.
به عبارت دیگر در حالی که در سال ۲۰۲۰ سالمندان بالای ۶۰سال تنها ۱۰درصد جمعیت ایران را تشکیل دادهاند ولی در نتیجه سرعت پدیده سالمندی جمعیت، در سال ۲۰۵۰ حدود ۳۳درصد جمعیت کل کشور سالمند خواهند بود.
علی رغم اینکه ایران هنوز مسیر پیشرفت تکنولوژیک و پویایی اقتصادی را نپیموده است؛ درصد قابل توجهی از جمعیت خود در چرخه کار و اولید را از دست خواهد داد.
طبق آمارها اعلامی، نرخ رشد جمعیت کشور ۱.۶ درصد است و نرخ رشد جمعیت سالمندی کشور به ۲.۵ درصد رسیده است که البته همچنان رو به است و ما یکی از کشورهایی هستیم که بشدت در حال سالمند شدن هستیم و دولت باید برنامههایی برای افزایش سالمندان داشته باشند.
حامد برکاتی، مدیر کل سلامت جمعیت، خانواده اظهار کرد: شعار امسال هفته سالمندی، بهره مندی عادلانه همه سنین از فناوری دیجیتال است.
برکاتی افزود: طی بررسیهای انجام شده ۵ درصد از جمعیت سالمندان خانم و ۱۰ درصد سالمندان آقا از اینترنت استفاده میکنند. استفاده از فناوری دیجیتال در کنار رسانههای دیداری و شنیداری به افزایش اطلاعات سالمندان برای داشتن زندگی بهتر کمک خواهد کرد.
۸۰ درصد سالمندان شهری از تلویزیون استفاده می کنند
وی ادامه داد: ۸۰ درصد سالمندان شهری از تلویزیون و ۵ درصد هم از رسانههای نوشتاری استفاده میکنند، زیرا سالمندان از سطح سواد کمتری برخوردار هستند؛ با سالمند شدن جمعیتهای بعدی این میزان استفاده از رسانههای نوشتاری افزایش خواهد داشت.
بیش از ۱۰ درصد جمعیت ایران سالمند هستند
مدیرکل سلامت جمعیت و خانواده گفت: در حال حاضر بالای ۱۰ درصد از جمعیت کشور سالمند هستند. در سال ۱۴۲۵، این جمعیت ۲۷ درصد خواهد شد؛ باید زیرساختهای کشور کاملا آماده پیر شدن جمعیت باشد، براین اساس این قشر به خدمات بیشتری نیاز خواهند داشت.
برکاتی افزود: با توجه به شرایط کرونایی کشور، اولین اقدام وزارت بهداشت واکسیناسیون مراکزی بود که سالمندان در آنجا اقامت دارند. تاکنون بیش از ۷۵ درصد ابتلای کمتر و بیش از ۶۵ درصد مرگ کمتر را در این مراکز مشاهده میکنیم.
وی گفت: بیش از ۹۲ درصد گروههای سنی سالمند در حال حاضر واکسینه شدهاند و با توجه به تداوم واکسیناسیون، شاهد کاهش چشمگیر مرگ و میر ناشی از کرونا در سالمندان هستیم.
مقایسه نرخ رشد جمعیت کشور با نرخ رشد سالمندان
یکی از نتایج قابل تامل پژوهشهای تحولات سالمندی این است که هم اینک نرخ رشد جمعیت سالمندان کشور بیش از سه برابر میانگین نرخ رشد جمعیت کل کشور است.
این یعنی زنگ خطر سالمندی در کشور به صدا درآمده است و باید به زودی منتظر پدیدهای تحت عنوان «سونامی سالمندی» در ایران باشیم. همین آمارها حاکی از آن است که طی حدود ۲۰ سال آینده، نسبت نرخ رشد جمعیت سالمندان به نرخ رشد جمعیت جمعیت کل کشور، ۱۶ به یک خواهد بود.
بر اساس مقایسه نقشه توزیع سالمندی جهان در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۵۰ در مییابیم که ایران تنها طی ۳۰سال آینده از یک کشور جوان به یک کشور سالمند قطعی تبدیل خواهد شد.
احمد دلبری، رئیس انجمن سالمند شناسی با بیان اینکه موضوع سالمندی در دنیا به عنوان انقلاب خاموش یاد میشود،گفت: متاسفانه از آنجایی که بخش زیادی سالمندان دیده نمیشوند مشکلات آنها در صدر اولویت دولتهای گذشته نبوده است.
وی ادامه داد: در ۲۰۱۸ برای اولین بار جمعیت ۶۵ ساله و بالاتر بیشتر از کودکان زیر ۵ سال بود. مشکلات حوزه سالمندی چندین برابر جوانان است.
رئیس انجمن سالمند شناسی افزود: در ۱۳۳۵، ۲ میلیون و ۴۰۰ سالمندان داشتیم اما در ۱۴۳۵ به ۳۳ میلیون و ۴۰۰ هزار میرسد.
۸۰ هزار سالمند در تجرد هستند
دلبری خاطرنشان کرد: در سال ۸۵، ۶۰۰ هزارنفر افراد بالای ۸۰ سال داشتیم اما این عدد در ۱۴۰۰ بیش از ۳.۵ میلیون میرسد. در خصوص تجرد قطعی الان بیش از ۸۰ هزار سالمند در تجرد قطعی داریم اما در ۱۴۳۰ به بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر میرسد.
۵۵ درصد سالمندان درآمد و مستمری ندارند
وی با اشاره به اینکه سالمندان فعلی ما به طور میانگین ۵.۵ فرزند به دنیا آورده اند،گفت: جمعیت سالمند شهر نشین ما در حال افزایش است. تقریبا ۴۵ درصد سالمندان مستمری بگیر هستند و ۵۵ درصد درآمد و مستمری لازم را ندارند.
۲۴ درصد سالمندان ما سواد راهنمایی و بالاتر را دارند
رئیس انجمن سالمند شناسی گفت: بر اساس سازمان آمار چیزی حدود ۹۴ درصد سالمندان بیمه پایه داشتهاند و فقط ۳۱ درصد سالمندان ما بیمه تکمیلی دارند و ۸۸ درصد سالمندان روستایی بیمه تکمیلی ندارند.
فقر در سالمندان ۲ برابر سننین دیگر
وی بیان داشت: متاسفانه فقر در جامعه سالمندی دو برابر سایر رده های سنی است و این میزان فقر در زنان سالمند بیشتر است و در زنان سالمند میزان فقر ۴۰ درصد است.همچنین در ۳۷ درصد از سالمندان آسیب پذیر از فقر رنج میبرند و در سیستان و بلوچستان این میزان ۷۰ درصد است.
۴۶ درصد سالمندان با سواد هستند
دلبری خاطرنشان کرد: در مالکیت مسکن در سالمندی در سال ۸۵، ۹۰ درصد سالمندان ما مسکن شخصی داشتند اما در ۹۵ این میزان به ۸۲ درصد رسیده است.در سال ۸۵، ۳۲ درصد باسواد بودند اما در سال ۹۵ این میزان به ۴۶ درصد رسیده است.
۲۴ درصد سالمندان ما سواد راهنمایی و بالاتر را دارند
رئیس انجمن سالمند شناسی با بیان اینکه ۲۴ درصد سالمندان ما سواد راهنمایی و بالاتر را دارند،گفت: این میزان در نروژ، آلمان و چک ۱۰۰ درصد بوده است.
وی تصریح کرد: در سال ۸۵ ، ۲۴ درصد سالمندان شاغل بودند اما در سال ۹۵، به ۱۸ درصد رسید.در طی سنوات گذشته اتفاقات خوبی در حوزه سالمندی داشتیم اما در حوزه نیروی متخصص در بخش سالمندی عقب ماندگی ۵۰ ساله داریم.
۲۰ درصد سالمندان ناتوان منتظر واکسیناسیون
دلبری تاکید کرد: در خصوص واکسیناسیون علی رغم تلاشهای انجام شده اما یک بخشی از سالمندان مغفول مانده شدند؛ به خصوص ۲۰ درصدی از سالمندان که در خانه روی تخت هستند.
اثرات فردی کهولت
انزوا، تنهایی،احساس هرز رفتن، ناامیدی، ناامنی، اضطراب، احساس سربار بودن، اثرات ناشی از کهولت بر سالمند است.اکنون ۱۰ درصد جمعیت کشور سالمند هستند و پیش بینی میشود در سال ۱۴۳۰ از هر ۴ نفر یک نفر سالمند باشد.
بله؛ سالمندی دورانی است که دیر یا زود گریبان همه ما را میگیرد؛همان دورانی که برآیند سالها تلاش مستمرو کار و تلاش است؛ ایامی که به اصطلاح روزگار استراحت و آسایش بیشتر است اما برای بسیاری از افراد سالمند تازه دوران دل مشغولی های جدید است!
محسن شتی، رئیس اداره سالمندان وزارت بهداشت گفت:سالمندی جمعیت یک واقعیت جهانی است و ما با یک فاصله چند ۱۰ ساله وارد این وضعیت میشویم.اولویت ملی و جهانی توجه به سلامت و رفاه سالمندان است.
شتی یادآور شد: در ایران نیز در سازمان تامین اجتماعی وزارت دفاع از سال گذشته شروع شد. در کشور میانگین سن بازنشستگی ۵۲ سال و سن سالمندی ۶۰ سال است. به دنبال افزایش سن سالمندی هستیم و این سن افزایش پیدا کند و قطعا افزایش این سن بازنشستگی میتواند کمک کند.
دقت کنیم! سالمندان به دلیل بازنشستگی و دوری از فرزندان، نیاز به ارتباط و توجه عاطفی بیشتری را در خود احساس میکنند که این نیاز باید مورد توجه قرار گیرد و ارضا شود.
برنامه ریزی صحیح و استفاده از وجود سالمندان و تجربیات آنها، هم تنهایی آنان را برطرف میکند و احساس هرز و پوچ بودن را در آنها از بین میبرد و هم منبعی مفید و ارزشمند از معلومات و تجربیات را در اختیار جوانان نسل بعد قرار میدهد.