وقتی در کارها کوتاهی و سرهمبندی می کنیم
«سرهمبندی» یا خودداری از محکمکاری نوعی از انواع حقالناس مالی است چرا که وقتی محصول کار انسان کیفیت لازم را نداشته باشد، ظلم کرده و به تعبیری از کار خود دزدیده است.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، مصداق حقالناس«حقالناس» مهمترین و پربسامدترین موضوع در دین اسلام است تا جایی که طولانیترین آیه قرآن (سوره بقره آیه ۲۸۲) نیز به همین موضوع اختصاص دارد و امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز میفرمایند «خدای متعال رعایت حقوق بندگانش را مقدمهای بر رعایت حقوق خودش قرار داده است.»
به گزارش ایکنا، اوج تجلیگاه توجه به حقالناس در مکتب اسلام و اهلبیت(ع) را میتوان در شب عاشورا مشاهده کرد؛ هنگامی که امام حسین(ع) شرط پیکار با ظلم و همراهی با خود را بدهکار نبودن گذاشت و بیعت خود را از افرادی که حقی بر گردن دارند برداشت چراکه پرداخت حق مردم را مقدم بر حضور در جهاد با طاغوت میدانستند.
همین رویداد مهم و درسآموز از واقعه کربلا سبب شد تا ایکنا در ماه محرم و صفر امسال به موضوع مهم «حقالناس» بپردازد و بخشهایی از کتاب «حقالناس، ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی» نوشته آیتالله مظاهری را به نظر مخاطبان خود برساند که در ادامه، مشروح بخش چهل و دوم با عنوان «ارائه محصول بدون کیفیت» را در زیرعنوان «برخی از مصادیق حقالناس مالی» میخوانید.
«سرهمبندی» یا خودداری از محکمکاری نوعی از انواع حقالناس مالی است. وقتی که محصول کار انسان کیفیت لازم را نداشته باشد، ظلم کرده و به تعبیری از کار خود دزدیده است؛ خواه یک نانوا در پخت نان سرهمبندی کند و نان خمیر یا سوخته دست مردم بدهد، خواه صاحب یک ساختمان بزرگ یا برج از مصالح نامرغوب استفاده کرده، ساختمان معیوب تحویل دهد؛ خواه یک پزشک در عمل جراحی دقت لازم را به خرج ندهد؛ تمام این قبیل کارها ظلم و حق الناس مالی است.
مسلمان واقعی باید در همه کارها محکم و مستحکم باشد. قرآن کریم در آیهای میفرماید: «یا أیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً یَصلِح لکم أعْمالَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ».ای مؤمن! کارهایت محکم و مستحکم و گفتارت محکم و مستحکم باشد. اگر به راستی محکم کاری کردی، خداوند تعالی اعمالت را اصلاح میکند و تو را میآمرزد.
اهمیت به محکمکاری، در همه مشاغل ضروری است. مثلاً در امور ساختمانی، لازم است افرادی مانند بنا و لولهکش محکمکار باشند و کار خود را با بهترین کیفیت تحویل دهند؛ وگرنه ساختمان آنها از جهاتی مشکل پیدا میکند و خریدار آن متضرر میشود.
اینکه در بین مردم مشهور است که فلان خانه، خانهای است که تنها برای فروختن ساخته شده، برای سازندگان آن ننگ بزرگی است، گناه آن هم بزرگ است. گاهی سرهمبندی در ساخت خانه، ضمانت چندصد میلیونی یا میلیاردی به دنبال دارد. مثلاً لولهکش ساختمان یا قیرکار، دقت کافی در کار خود ندارد و در اثر غفلت یا کوتاهی او، آب در ساختمان نشت میکند. افرادی که سببساز این گونه خسارتها شدهاند، ضامنند.
پیغمبر اکرم (ص) به مسلمانان سفارش فرمودهاند که وقتی کاری را انجام میدهند، عالی و محکم انجام دهند. شخصی از دنیا رفته بود و پیامبر (ص) در تشییع جنازهاش شرکت کردند. چون آدم خوبی بود، آن حضرت لحد او را بستند، اما خیلی محکمکاری میکردند. کسی گفت؛ یا رسولالله! این محکمکاری چه فایده دارد؟ چند روز دیگر این لحد نابود میشود. پیغمبر اکرم (ص) فرمودند: بله میدانم، اما حرف دیگری هست و آن اینکه؛ «اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ عَبْداً إِذَا عَمِلَ عَمَلاً فَأحکمَهُ».
خداوند عزّوجل دوست دارد وقتی بنده کاری را انجام میدهد، محکم و صحیح انجام دهد. خواه کار خودش باشد، خواه کار دیگران باشد و در هر صورت سرهمبندی غلط است.
در هر شغلی، به ویژه در کارهای تولیدی و خدماتی، محکمکاری لازم است. هر کسی باید آنچه به عهده اوست را به بهترین وجه انجام دهد، وگرنه حقالناس است. صاحب و مدیر کارخانه، باید بهترین مواد اولیه را تهیه کند، مهندس و کارگر نیز باید به احسن وجه، محصول کارخانه را تولید کنند و آن را نیمهتمام یا ناقص رها نکنند.
در تعالیم دینی بر ضرورت محکم کاری و پرهیز از سرهمبندی برای عرضه محصول باکیفیت بسیار سفارش و تأکید شده است، اما متأسفانه کمتر کسی به آن توجه میکند.
امام حسن مجتبی (ع)، در آخرین ساعات حیات و در پاسخ به جناده که از ایشان موعظه خواست فرمودند: «اعْمَل لِدُنْیاک کانک تَعِیسُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لَآخِرَتِکَ کأَنَّکَ تَمُوتُ غَداً». برای کارهای دنیا، چنان محکمکاری کن که گویا تا روز قیامت میخواهی زندگی کنی؛ و برای کارهای مربوط به آخرت، چنان مهیا شو که گویا امشب شب اول قبر توست. امام دوم (ع) از شیعیان میخواهند که چنین باشند.
سرهمبندی و سهلانگاری در هر کاری غلط است. حتی در درس خواندن دانشآموزان، دانشجوها و طلبهها نیز غلط است. یک طلبه باید تمام وقت خود را صرف خوب درس خواندن و تحصیل تقوا و تهذیب نفس کند. حال اگر در درس خود کوشا نباشد و با سرهمبندی درس بخواند تا نمرهای بگیرد، به جایی نخواهد رسید. دانشآموز و دانشجو نیز اگر با جدیت درس نخوانند و فقط به دنبال نمره و مدرک باشند؛ آینده مفید و درخشانی ندارند. معلمها و اساتید حوزوی و دانشگاهی نیز باید در تدریس خود رعایت محکمکاری را بکنند. اگر کسی بخواهد با سرهمبندی و بدون مطالعه و تحقیق لازم تدریس کند، مسئول است و در قیامت مؤاخذه خواهد شد.