فرقه های شیعه چگونه پدید آمدند؟

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) و رجوع امام سجاد به مدینه، قیام هاى توابین و مختار در انتقام از واقعه عاشورا از سوى شیعیان و محبین اهل بیت برپا شد. از دل قیام مختار، کیسانیه ظهور کرد که محمد بن حنیفه را امام بعد از امام حسین (علیه السلام) معرفى کردند.

در باب قیام مختار و رابطه آن با کیسانیه تحقیقات فراوانى صورت گرفته است و دیدگاههاى گوناگونى مطرح گردیده است، که خوانندگان را به آن کتابها ارجاع مى دهیم.(۱) کیسانیه افرادى بودند که بعد از رحلت محمد بن حنفیه در حوالى سالهاى ۸۰ تا ۸۳ هجرى، مرگ وى را انکار کرده و او را مهدى موعود معرفى کردند. تلقى آنان این بود که در کوه رضوى پنهان گشته و در آینده ظهور خواهد کرد و جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود. از دل کیسانیه فرقه هاى گوناگونى پدیدار گشت که از جمله آنها بیانیّه، از فرقه هاى غالى، به رهبرى بیان بن سمعان بود. در این زمینه دو کتاب «فرق الشیعه نوبختى» و «المقالات و الفرق اشعرى قمى» که هر دو از علماى شیعه قرن سوّم مى باشند، بیشترین مطالب را بیان کرده اند.
بعد از رحلت امام باقر (علیه السلام) برادر کوچکتر ایشان زید بن على قیام کرد و عده اى از محبین و شیعیان اهل بیت که متمایل به قیام و جنگ مسلحانه بودند، او را همراهى کرده و فرقه زیدیه را تشکیل دادند. قیام هاى پى در پى حسنیّون (اولاد امام حسن علیه السلام) این جبهه را تقویت کرد و مى توان زیدیه را سلسله امامان حسنى و امامیّه را سلسله امامان حسینى نامید.

همچنین بعد از رحلت امام صادق علیه السلام در سال ۱۴۸ هجرى قمرى امامیّه به شاخه هاى متعدد تقسیم گردید. عده اى به طرفدارى عبدالله افطح به فطحیّه معروف گردیدند و عده اى فوت امام صادق را انکار کرده و وى را مهدى موعود دانستند. اینان در تاریخ به نام «ناووسیّه» معروف شدند. ولى اکثریت بزرگان شیعه به سوى امام موسى کاظم رهسپار شده و وى را جانشین برحق امام صادق دانسته و او را به عنوان امام برحقّ پذیرفتند. عده اى نیز پیرو اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق گشته و او را امام بعد از امام صادق (ع) دانستند که فرقه اسماعیلیه را پایه گذارى کردند.(۲)

منابع و مراجع:
۱. مراجعه شود: وداد قاضى، الکیسانیه فى التاریخ و الادب و کلیه کتابهاى ملل و نحل.
۲. درسنامه تاریخ و عقائد اسماعیلیه، مهدی فرمانیان، ص ۲۳- ۲۵.

منبع: مجمع جهانی شیعه شناسی