چه رازی در عرفه نهفته است؟

عرفه صرفاً یک آداب آیینی- مناسکی نیست که در درازنای تاریخ برگزار شده باشد بلکه سرّالاسراری است که امروز را به روز عرفه سال ۶۰ هجری قمری معطوف می‌کند و بر این معنای بلندبالا تعریف می‌نماید.
به گزارش «مبلغ»، در عرفه چه رازی است که جان را چنین بی‌تاب و بی‌قرار به تکاپو وامی‌دارد. عرفه صرفاً یک آداب آیینی- مناسکی نیست که در درازنای تاریخ برگزار شده باشد، بلکه سرّالاسراری است که امروز را به روز عرفه سال ۶۰هجری قمری معطوف می‌کند و بر این معنای بلندبالا تعریف می‌نماید.

در فرهنگ‌نامه‌ها «عَرَفَة» را کلمه‌ای عربی دانسته‌اند که از ماده «عرف» است. این ماده به‌معنای ادراک، فهم و شناختن چیزی همراه با تفکر و تدبر در آثار آن است. به دیگر عبارت، نام عرفه از سرزمین عرفات(جایی در مکه که باید در این تاریخ در آن وقوف کرد تا به مقام شناخت رسید) گرفته شده و گفته‌اند عرفات را از آن رو عرفات خوانده‌اند که زمینی مشخص و شناخته‌شده در میان کوه‌هاست. آنچه در فرهنگ‌نامه‌ها می‌نویسند یک نوع نگاه جغرافیایی است برای شناسنامه‌مند کردن یک قطعه از خاک؛ اما برای ما این نام فراتر از یادآوری یک مکان و مناسکی که برایش نوشته‌اند و یک اتفاق فرازمند و بشکوه دیگر است. چیزی شبیه یک کلاس درس؛ کلاسی که سیدالشهدا در آغاز سفر عاشورایی خویش برای تبیینِ حج واقعی برپا فرمودند تا باطل را از پا بیندازند.

از این منظر، عرفات یا جریان عرفه فقط موقفی در حوالی مکه که حجِ مرسوم را اوجی باشد و در همان جغرافیا تمام شود نیست بلکه کربلا را هم باید از همین وادی، احرام بست با حرم رسول خدا و در همراهی با حجت خدا. وادی‌ای که گفتیم باز مقصود و منظور، جغرافیای صرف نیست که این وادی معرفتی است؛ چنان‌که در همین روز مسلم‌بن‌عقیل از کوفه همراهی با حجت خدا را با شهادت معنا کرد. این موقف امروز هم هست. به پهنه جهان هم گسترده شده و باید نسبت خود را با ولی خدا معلوم کرد.

در تعریف این نسبت است که انسان می‌تواند به مقام معرفت برسد، عرفه را از لبان حسین به جان بنوشد و تکلیف خود را دربرابر امام‌زمان(عج) ادا کند که ادای تکلیف دربرابر حجت خدا، کمال عبودیت و معرفت نسبت به خداوندگار است. کسانی که به شأنی چنین برسند در هر برهه‌ای از زمان و در هر نقطه‌ای از زمین، نسبتشان با سیدالشهدا عاشورایی است و خویشاوندیشان با حجت خدا حضرت مهدی -ارواحنا لتراب مقدمه الفداء- در زمان حاضر نیز از همین جنس است. دعای عرفه سیدالشهدا(ع) به ما می‌گوید باید در همه ساحت‌ها نگاهمان به خدا باشد و تکلیف خود را در همه قلمروهای بندگی به تمام و کمال به انجام برسانیم.

باید در این میدان بلندبالا به درک تازه‌ای از عظمت قربان رسید. فهمیدن اسماعیل است که انسان را به گذشتن از جان می‌رساند. درک شکوه ابراهیم است که گذشتن از جان جانان را در جان انسان بارور می‌کند. فهم این دوگانه است که در کربلا یگانه می‌شود؛ در عظمت حسین(ع) و علی اکبر که سلام خدا بر او باد.

باری، با تجربه عرفه به قربان می‌رسیم واز آنجا به عاشورا؛ از این رو است که باید به بازتعریف خویش بپردازیم، به تراز اسماعیل و حسین(ع)، به شکوه و حریتی از جنس بندگی و توحید خالص.