اعمال شب و روز عید قربان
مبلغ/ شب عید قربان یکی از چهار شبی است که شبزندهداری در آن مستحب است. شب دهم ذیالحجه نویدی است برای زائران که فردا قربانی خواهند کردند و حاجی میشوند.
به گزارش «مبلغ» به نقل از ایکنا، عید قربان در تقویم قمری اسلامی، عید قربان در روز دهم ماه ذیحجه قرار میگیرد. امشب یکی از چهار شبی است که شبزندهداری در آن مستحب است.
برای این شب ویژه که شب توبه و بازگشت است، علاوه بر شبزندهداری، قرائت زیارت امام حسین(ع) و خواندن دعای «یا دائِمَ الْفَضْلِ عَلیَ الْبَرِیَّهِ» توصیه شده است.
برای عید قربان اعمالی چند نقل شده است:
غسل کردن
غسل کردن است که به گفته مرحوم «علامه مجلسی»، غسل در آن روز سنّت مؤکّد است تا آن جا که بعضی از علما آن را واجب دانستهاند.
نماز عید قربان
نماز عید قربان است و نحوه انجام آن، به همان کیفیّتی است که در نماز عید فطر گفته شد، و نماز عید قربان در زمان غیبت امام(ع)مطابق مشهور فقهای عظام، سنّت مؤکّد است. (خواه به صورت جماعت خوانده شود یا فرادی).
دعای ویژه عید قربان
مستحب است دعاهایی را که پیش از نماز عید و قبل از آن وارد شده است بخواند. به فرموده مرحوم «علاّمه مجلسی»، بهترین دعاها، دعای چهل و هشتم «صحیفه کامله سجّادیه» است که اوّلش این است: أللّهُمَّ هذا یَومٌ مُبارَک و اگر دعای چهل و ششم را نیز بخواند بهتر است. خواندن دعای ندبه در این روز و سایر اعیاد مستحب است.
قربانی کردن
قربانی کردن در این روز برای همه مستحبّ مؤکّد است و بسیار سفارش شده است، تا آن جا که برخی از علما آن را بر کسانی که توانایی دارند واجب دانستهاند و مستحب است بعد از نماز عید، کمی از گوشت آن بخورد. و نیز مستحب است هنگام قربانی این دعا را که از امام صادق(ع) نقل شده است بخواند: «من روی خود را به سوی کسی کردم که آسمانها و زمین را آفریده، من در ایمان خود خالصم و از مشرکان نیستم. نماز و قربانی و زندگی و مرگم برای خداوندی است که پروردگار جهانیان است. شریکی برای او نیست. من به این برنامه مأمور شدم و از مسلمانانم. خدایا از تو و برای توست. به نام خدا و خداوند بزرگتر است. خدایا از من قبول فرما». البتّه اگر به نیت چند نفر قربانیِ مستحب انجام شود، بگوید: «اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّا»
بسیار مناسب است افراد توانگر، در این روز قربانی کنند و اکثر آن را به فقرا و نیازمندان انفاق کنند و به همسایگان و آشنایان نیز بدهند. در روایتی است که امام صادق(ع) فرمود: «امام علی بنالحسین(ع) و امام باقر(ع) گوشت قربانی را سه قسمت میکردند؛ یک قسمت آن را به همسایگان میدادند و یک قسمت آن را به نیازمندان و قسمت سوم را برای اهل خانه نگه میداشتند».
تکبیرات مشهور
برای کسانی که در این ایام توفیق حضور در مراسم حج و صحرای «منی» را دارند، بعد از پانزده نماز این تکبیرها را میخوانند، از نماز ظهر روز عید، شروع کرده تا نماز صبح روز سیزدهم; ولی کسانی که در آن جا نیستند، بعد از ۱۰ نماز آنها را میخوانند، از نماز ظهر روز عید آغاز نموده، تا نماز صبح روز دوازدهم، و آن تکبیرها مطابق روایت کتاب شریف «کافی» چنین است: «اَللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکْبَرُ، اَللهُ اَکْبَرُ، و للهِ الْحَمْدُ، اَللهُ اَکْبَرُ عَلی؛ خدا بزرگتر از توصیف است معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگتر است و ستایش خاص خداست خدا بزرگتر است» بر آنچه «ما هَدانا اَللهُ اَکْبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَهِ الاَنعامِ; وَ الْحَمْدُ لِلّهِ عَلی ما أبْلانا؛ ما را راهنمایی کرد خدا بزرگتر است بر آنچه روزیمان کرد از چهار پایان انعام (شتر و گاو و گوسفند) و ستایش خاص خداست برای آن که آزمود ما را». حداقل این تکبیرها را بعد از نماز در این ایّام، یکبار بگوید اما اگر تکرار کند، بهتر است، و حتی اگر بعد از نوافل نیز بگوید خوب است.
فلسفه قربانی کردن در روز عید قربان
از جمله آموزههای اسلام برای تکامل و رشد انسانها، ایثار از جان و مال در راه خداوند یگانه است، به این معنا که انسان، تمام داراییها و امکاناتش را امانتی الهی بداند که باید در طریق بندگی هزینه کند. قربانی کردن نیز نمادی از قطع دلبستگی و وابستگیها و جلوهای از ایثار مال و جان در راه محبوب واقعی و رضای خداوند متعال است.
البته آنچه که از قربانی کردن و رسیدن به مقام قرب الهی به وسیله ذبح گوسفند، لحاظ شده است قطع علقههای روحی و مالی است که باعث تقوای قلب و طهارت نفس میشود.
خداوند متعال اصل قربانی کردن را از شعائر الله دانسته و آن را نشانه بزرگداشت و سپاسگزاری مؤمنان بر نعمت هدایت معرفی کرده و قربانی کننده را در گروه و خیل محسنین و نیکوکاران داخل کرده است.