ثوره العشرین؛ حادثه ای زنده در ضمیر انسان عراقی
به گزارش «مبلغ» به نقل از شعوبا، 30 ژوئن مصادف است با سالروز شروع قیام 1920 مردم عراق. قیامی که به ثوره العشرین معروف شد و سرآغازی بود بر جنبشهای اسلامی ضد استعماری. انقلابی که علاوه بر نتایج مهم ملی از جمله اخراج نیروهای انگلیسی از کشور عراق، نتایج منطقهای بسیاری به همراه داشت.
به همین مناسبت، جلسه بررسی این قیام با عنوان “ثوره العشرین؛ عوامل، وقایع، نتایج” از سوی موسسه فرهنگی اجتماعی سلمان در حسینیه هنر شهر قم برگزار گردید. در این مراسم محمدامین آلبوغبیش رئیس انجمن علمی ترجمه و زبانهای خارجی حوزه علمیه به بیان عوامل و نتایج این قیام پرداخت.
وی ضمن انتقاد از برخی از نویسندگانی که در صدد کمرنگ نشان دادن نقش علما در این قیامند افزود: “ثوره العشرین صرفا از 1920 شروع نشد؛ بلکه پیشینههای متعددی داشته است. برخی نقطه شروع انقلاب و جرقهی آن را حادثه رمیثه می دانند که در آن، حاکم انگلیسی منطقه، شیخ طائفه رمیثه را احضار کرد و مردان عشیرهی او علیه حاکم خروج کردند و شیخ قبیله را نجات دادند. اشتباه آنها این است که ماقبل این اتفاق را بررسی نمیکنند. در حالی که اولین درگیری بین مردم محلی و نیروهای انگلیسی، هنگام ورود آنها به عراق درسال 1914 و با فتوای علما اتفاق افتاد. فتوای علمای بزرگی همچون سیدمحمدکاظم یزدی صاحب عروه الوثقی و دیگران که هرگونه همکاری با مهاجمین را حرام اعلام کرده و برای دفاع از حکومت مسلمان عثمانی در مقابل کفار انگلیسی حکم داده بودند.”
وی یکی دیگر از عوامل کمرنگ نشان دادن نقش علما در این انقلاب را تلاشهای صدام در هویت زدایی مذهبی مردم عراق عنوان داشت و افزود: ” صدام در طول مدت حکومت خود در عراق، تمام تلاش خود را برای از بین بردن مظاهر دینی در این کشور به کار بست. در این دوره، به مناسبت ثوره العشرین جشن هم برگزار میشد لکن با این عنوان که افسران عراقی این انقلاب را انجام دادهاند. این تحریفها محدود به ثوره العشرین نبود و تاریخ، فرهنگ و بخش های متعدد مناطق و اتفاقات عراق در این دوره تحریف شد.”
آلبوغبیش در خصوص نتایج این قیام، به دو مورد از مهمترین دستآوردهای انقلابیون اشاره کرد. اول تشکیل یا به رسمیت شناخته شدن کشور مستقل عراق. چراکه انگلیس مجبور شد تا به جای انتخاب یک حاکم انگلیسی برای عراق، یک فرد عرب را بر این کشور حاکم کند و خود صرفا به عنوان بالاسری و ناظر بر او باشد. و دوم تشکیل نهضت ملی ایران و لغو قرارداد قیمومیت انگلیس بر ایران. یعنی تاثیر منطقهای و فراملی این انقلاب که پس از آن، نهضت ملی ایران تشکیل شد و قراداد قیومیت انگلیس بر ایران لغو گردید.
این کارشناس تاریخ عراق در پاسخ به این سوال که برخی بر این باورند که پس از انقلاب، علما انزوا پیشه کردند و تا 1957 فعالیت اجتماعی نداشتند گفت: “کسی که چنین ادعایی دارد با فضای حوزه و مکانیسم فکری علمای حوزه آشنا نیست. چرا که اگر روزی میدان سیاست برای علما باز نباشد، در میدانهای فرهنگی – اجتماعی انجام وظیفه خواهند کرد. علاوه بر این، پس از ثوره، علما میدان سیاست را نیز خالی نکردند. بلکه برخی از ایشان به ایران آمده و جنبشهای ضد استعماری ایران مثل جنبش ملی سازی صنعت نفت را مدیریت کردند. به اضافه اینکه خیلی از علما از دنیا رفتند و نسل دومی که آمدند شرایط حرکت سیاسی مثل نسل قبل را نداشتند. جدای از همه اینها فتاوای علما در این دوره علیه اسرائیل و علیه استعمار را میتوان دید که نشان از حضور سیاسی – اجتماعی ایشان در این دوره است.”
لازم به ذکر است که سلسله جلسات آشنایی با کشور عراق پنجشنبه ها ساعت 18 با عنوان کافه عراق در حسینیه هنر قم برگزار می گردد.