بانوی فقیهی که تفسیری عرفانی نوشت
سیده نصرت بیگم امین، متولد ۳۰ خرداد ۱۲۷۴ خورشیدی بود و در خرداد ماه سال ۱۳۶۲ خورشیدی نیز از دنیا رفت. به گزارش مبلغ، این زن نامدار، معروف به بانو امین بود و صاحب تفسیر مخزن العرفان، فقیه، عارف و مفسر شیعی است. او آثار متعددش را با نام بانوی ایرانی منتشر کرده است.
بانو امین، نزد فقیهانی چون سید علی نجفآبادی شاگردی کرد و از محمدرضا نجفی اصفهانی، شیخ عبدالکریم حائری و دیگرانی اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرد. آیتالله مرعشی نجفی، علامه امینی و دیگرانی از او اجازه روایت دریافت کردهاند. سیده نصرت امین، در مسائل اجتماعی و فرهنگی نیز
بانو امین در سال ۱۳۱۲ق، مطابق با ۳۰ خرداد ۱۲۷۴ش، در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه در اصفهان متولد شد.
پدر سیده نصرت امین، سید محمدعلی حسینی اصفهانی ملقب به امینالتجار، از بازرگانان سرشناس و متدین اصفهان و نوهٔ علامه سید معصوم حسینی خاتونآبادی، و مادرش زهرا دختر حاج سیدمهدی ملقب به جناب از خاندان جنابیهای اصفهان است. نصرت امین در سیزده سالگی با پسر عمویش، حاج میرزا آقا معروف به معین التجار، از بازرگانان معروف و متدین اصفهان، ازدواج کرد. ثمرهٔ این ازدواج هشت فرزند بود که هفت نفر از آنان در دوران حیات بانو و در دوران کودکی به علت بیماریهای ناشناختهٔ آن زمان و شیوع بیماریهای واگیردار در گذشتند.
دوران تحصیل
بانو امین سوادآموزی را از پنج سالگی در مکتبخانه آغاز کرد و از یازده سالگی به آموختن زبان عربی مشغول شد. او در ۲۰ سالگی تحصیل علوم دینی و صرف و نحو را به طور جدی آغاز کرد و از محضر اساتید مجتهدی که به منزلش میآمدند بهره گرفت. او از ابوالقاسم زفرهای و علیاصغر شریف مقدمات را آموخت و در ۳۲ سالگی به فراگیری فقه، اصول و حکمت نزد سید علی نجفآبادی پرداخت و بیشتر تحصیلات بانو در محضر او انجام گرفت.
اجتهاد و اجازات
شعری در اجازه نامه میرزاآقا اصطهباناتی به بانو امین
فلو کن النساء بمثل هذه لفضلت النساء علی الرجال
فلا التأنیث لاسم الشمس عار و لا التذکیر فخر للهلال
اگر همه زنان مثل این زن بودند زنان بر مردان برتری مییافتند
مونث بودن موجب نقص خورشید نیست چنانکه مذکر بودن افتخاری برای ماه نیست
مهریزی،سهم زنان در نشر حدیث، ص۱۵۰
بانو امین در هفتم سال ۱۳۵۴ق در ۴۲ سالگی و پس از بیستوسه سال تلاش مداوم و پیگیر در آموختن علوم عقلی و نقلی اولین اجازه اجتهاد و اجازه روایت را از محمدکاظم شیرازی و عبدالکریم حائری یزدی دریافت کرد. این اولین اجازهٔ رسمی اجتهاد و روایت است که به یک زن داده شده و در محافل علمی و فقهی از آن سخن رفته است. در همان ایام پس از امتحانها و پرسشهای متعدد، بانو اجازه نامهٔ دیگری از ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی دریافت کرد. بانو امین در ربیع الاول ۱۳۵۷ق، از سوی محمدرضا نجفی اصفهانی نیز اجازه روایت دریافت نمود.
اعطای اجازات
از اجازات مشهور روایت و اجتهادی که اهل علم از بانو امین دریافت کردهاند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی
سید عباس حسینی کاشانی (صاحب معجم اعلام الشیعه)
سید محمدعلی قاضی طباطبایی
سید محمدعلی روضاتی
عبدالحسین امینی (صاحب کتاب الغدیر و شهداء الفضیلة)
عبدالله سبیتی
شیخ زهیر الحسون
زینت السادات همایونی
سید مصلحالدین مهدوی[نیازمند منبع]
آثار و کتاب ها
از بانو امین آثار زیر منتشر شدهاند:
مَخزَنُ العِرفان در تفسیر قرآن تفسیر کامل قرآن به زبان فارسی در پانزده جلد که به شیوه استدلالی، کلامی و روایی نگاشته شده است.
الاربعین الهاشمیة فی شرح جملة من الاحادیث الواردة فی العلوم الدینیة (این کتاب به زبان عربی نوشته شده و ترجمهٔ فارسی آن به قلم بانو زینت السادات همایونی منتشر شده است)
مخزن اللئالی در فضیلت مولی الموالی حضرت علی بن ابی طالب (علیهالسلام)
سیر و سلوک در روش اولیاء طریق سیر سعداء
معاد یا آخرین سیر بشر
روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی
اخلاق و راه سعادت (ترجمه و اقتباسی از کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق نوشتهٔ مسکویه)
النفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیة: این اثر به زبان عربی نوشته شده و در سال ۱۳۸۷ش توسط مهدی افتخار با نام نسیمهای مهربانی به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
جامع الشتّات (به زبان عربی)
از شاگردان بانو امین میتوان به زینت السادات همایونی، عفت الزمان امین، ربابه الهی و بتول غازی اشاره کرد.
مکاشفات عرفانی
وی در کتاب نفحات الرحمانیه مکاشفاتی از خود نقل کرده است. بانو در این کتاب از الهاماتی که از سی سالگی بر قلب وی وارد شده سخن به میان آورده است. شخصیتهای دینی و شاگردانش نیز از حالات عرفانی و کرامات او سخن به میان آوردهاند.[نیازمند منبع]
فعالیتهای اجتماعی و خدمات فرهنگی
بانو امین در مبارزه با قانون منع حجاب با حاضر نشدن در مجالس مورد نظر حکومت پهلوی و خروج از اصفهان و اقامت چهار ماه در قم مخالفت خود را با این قانون به صورت علنی اعلام کرد. او همچنین با نوشتن مقالاتی برای مجلات و نشریات حضور فعال خود را در مسائل اجتماعی نشان میداد. تأسیس مدرسهٔ علمیهٔ مکتب فاطمه در سال ۱۳۴۴ق و دبیرستان دخترانهٔ امین پیش از انقلاب از دیگر خدمات او است.
وفات
امین در دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۶۲ش، برابر با ۳۰ شعبان ۱۴۰۳ق، در همان شهر در گذشت و در تخت فولاد بهخاک سپرده شد.
سلام الله علیها
عالی بود و جهالت ما را نسبت به مفاخرمان نشان می دهد. شوربختانه رقاصه ها و خوانندگان زن ما بیشتر مشهورند تا زنانی از قبیل ایشان و شاید کم کاری ما موجب این امر شده.