از مکاشفات شیطانی تا مکاشفات ربانی؛ در محضر امام صادق(ع)
مبلغ / امام صادق میفرماید: شيطان در بين زمين و آسمان عرشی دارد و به عدد ملائكه يارانى برگزيده است. هر زمان كسى را به سوى خويش دعوت كند و آن كس او را پاسخ گفته و مردمان پيرو او گردند، بر او تجلى می‌کند و او را به سوى عرشِ خويش بالا می‌برد و آن شخص خیال می‌کند خدا او را بالا برده و خدا را دیده است.
به گزارش «مبلغ» – «کشف» یا «مکاشفه» عبارت است از این‌که انسان در حال بیدارى یا بین خواب و بیدارى که از آن به «خلسه» تعبیر مى‌شود چیزهایى را مشاهده مى‌کند که دیگران درک نمى‌کنند. در مکاشفه گاهى حالتى شبیه خواب براى #انسان پیش مى‌آید، اما خواب نیست. در بسیارى از موارد نیز چشم انسان کاملا باز است و مشاهداتى برایش دست مى‌دهد، شبیه کسى که چیزهایى را در #خواب مى‌بیند. انسان در حال مکاشفه ممکن است صدایى را بشنود، کسى را در حال کارى ببیند، یا حادثه‌اى را که اتفاق مى‌افتد مشاهده کند.
حکم كشف و شهود در فقه و اعتقادات، همان حكم رؤيا است. مشکلاتی که در بحث خواب ارائه گردید، کم و بیش در این جا نیز جریان دارد. نوعیت نداشتن و ناتوان بودن شخص از اثبات دریافت‌های خود برای دیگران و همچنین تأثیر باورهای ذهنی و اعتقادی و شرایط روحی و جسمی در مشاهدات بخشی از آسیب‌های این طریق است.
ارباب فن و مشایخ و بزرگانى که همه فرَق متصوفه به آن‌ها احترام مى‌گذارند، خودشان در نوشته‌ها و کتاب‌هایشان آورده‌اند که مکاشفات همانند رؤياها بر دو دسته هستند: مکاشفات ربانى و رحمانى، و مکاشفات شیطانى.
صاحب کتاب نور مجرد می‌گوید:
«مرحوم والد قدّس‌سرّه ميفرمودند: گذشته از تصرّف نفس انسان، بسيارى از مكاشفاتى كه براى سالكين و غيرسالكين اتّفاق مى‌افتد تسويلات شياطين و جنّيان شرور است كه در نفس تصرّف مى‌كنند و سالك بيچاره هم از همه‌جا بى‌خبر مى‌پندارد كه حقائقى از عالم ملكوت بر وى منكشف شده و بر صدق مشاهدات خود پافشارى مى‌كند.»
استاد حسن زاده آملی نیز در جواب این سوال که آیا هر مکاشفه‌ای رحمانی است چنین گفته‌اند:
«در مسئله حجیت مکاشفات، باید قرآن آن را امضا کند و با موازین شرعی تطبیق نماید.»
در روایت زیر این حقیقت به خوبی انعکاس پیدا کرده است:
«ابن عَمرو نخعی گوید: با جمعی نزد امام صادق(ع) نشسته بودیم. شخصی به امام عرض کرد: فدایت شوم، ابامنصور می‌گوید که من در عالم بالا نزد خدا رفتم و خدا سر مرا نوازش کرد و به زبان فارسی به من گفت: ای پسرم. به اینجا که رسید حضرت فرمودند: همانا پدران من از رسول خدا(ع) نقل فرمودند: #شيطان در بين زمين و آسمان عرشی دارد و به عدد ملائكه يارانى برگزيده است. هر زمان كسى را به سوى خويش دعوت كند و آن كس او را پاسخ گفته و مردمان پيرو او گردند، بر او تجلى می‌کند و او را به سوى عرشِ خويش بالا می‌برد و آن شخص خیال می‌کند خدا او را بالا برده و خدا را دیده است. پس ابامنصور فرستاده شیطان است، نه خداوند متعال. سپس سه مرتبه فرمودند: خداوند او را لعنت کند.»
منبع: وبسایت فقاهت